La livela
di Antonio de Curtis
 
Tutt i ann, al du ‘d Nuembar a costuma 
pr’al di’ di mort andar al zimiteri 
al so anca mi che l’è ‘na bela struma 
però l’è un ‘d chi quei da tor sul seri. 
E mi tutt i ann,  par chi st’anniversari, 
con n’espression cumpida, trista e giori, 
anca mi ag vag e rezit un rusari 
par tutti i mié parent, senza tant stori. 
In st’ann m’è capità un’aventura 
dop ch’a iò finì ad far i umagg. 
S’ag pens, incora a trem dala paura, 
però a iò duest faram curagg. 
Stemo a sintir ac storia: era bot l’ora 
che al becamort al sèra la Zartosa; 
intant ch’a caminava pr’andar fora 
ho vist una capela strepitosa. 
"Qui dorme in pace l’esimio Cavaliere 
padrone di Brazzolo e Zenzalino 
che mise mille ettari di pere 
perfino nel terreno del vicino."  
In zima a tutt, al stema e ‘na curona, 
più in bass, ‘na crosa fatta ad lampadin, 
tri mazz ad ros sul màram ad Verona, 
candeli, zier, ziriùn e sié lumin.
 
Ag iera, propria a tes al Cavalier 
tra vlucia e i brusacul, butà par tera, 
‘na lastra ad preda, senza gnanc un zier 
sgarblada, ch’am parea ch’l’ess fatt la guera. 
‘Na scrita sbiavda quacià da un stupion 
la dgeva: “Vitruvio Chiarabelli – paciugar”. 
Sol a guardarla… mama ac cumpassion! 
Cal stian suplì là in mez a cl’aldamar. 
“A’mo ‘ch’ destin! - am è gnu da pensar - 
Chi ‘g a vu tutt e chi ‘na vita dura; 
stal poar crist putev’l imaginar 
che infin dop mort l’arev fatt sta figura?” 
A forza ad tgnir adré ai mié pensier 
as m’è fat scur adoss e am son accort 
ch’im eva sarà dentar parsunier 
pin ad paura, in mezz a tutt chi mort. 
a l’impruis c’sa vedia da luntan? 
do ombar gnir in tla mié direzion 
a io pensà: chi ag è quel ad stran 
ela ‘n insogna o ‘n’allucinazion? 
Mo quala insogna! Ben, l’è al Cavalier 
con al baston, al tabarr e un bel capel; 
e cl’altar invsin a lu un brut mestier 
unt e bisunt co’ in man un granadel. 
Clulà  sicurament l’è Ciarablon 
al mort puvrett, al poar pagiugar; 
chi ag è quel ac tragia, mo dabon – veh-: 
di mort in zir da st’ora.. mo da far? 
Im iera rivà a tes quasi do spann 
che al Cavalier al s’è ferma d’un bott, 
al s’è zirà con calma e sempar pian  
alg dis a Ciarablon: ” È ‘era, zuvnott, 
l’am diga par piaser, bruta carogna, 
con qual argoi e cuss ag è gnu ‘n ment 
ad faras inumar, con mié vergogna, 
in pett a mi ch’a son un possident? 
Al popul mi an l’ho mai sconsiderà 
ma lu l’ha pers al sens e la misura; 
al so cadavar al vleva, sì, interà 
però suplì magari in tla pladura. 
A n’in posso più d’aver l’udor adoss 
dla so presenza con cal vestì spuzlent; 
l’è d’oblig, donca, che lu l’as zerca un foss 
luntan da mi, in mezz a la so zent” 
“Sgnor Cavalier, Dio ‘m manda un zadròn 
s’l’è colpa mié d’averag fatt stal tort; 
l’è mié mujer ch’la tolt la decision 
mi s’ag putevia far s’a iera mort? 
Se mi a fuss viv, mi al farev cuntent: 
a turev su la cassa e i mié quatr’oss 
e senza rimandar gnanc un mument 
am butarev dirett int’n’antar foss.” 
“E cussa spetat, faza da malnat,  
ch’am inrabisa oltre ogni decenza? 
Se mi an fuss brisa nobil, dal Prim Stat, 
arev bela da sfog a la viulenza!” 
“Elora dai, fam vedar sta viulenza! 
T’ha rott il ball, va ben? T’am ia tridlà. 
E se a fag tant ad perdar la pazienza, 
anch s’a son mort at dag do sgranadlà. 
Mo chi t’incredat d’essar, barbagian? 
Chi dent’r al vot capir ch’a sen cumpagn? 
Se mi a son mort, ti t’an ié brisa san 
e ognun al sa zpatèla il so magagn.” 
“Acsì imprudent at ié ch’at at permeti 
ad cumparar’t a mi coi mié natali 
illustri, nobilissimi e perfeti, 
ch’i al dis infin al bar da Carnevali? 
“Nadal, Carnual, la Pasqua e la Befana! 
S’ag at, ‘na zuca sota a cla capela? 
E al post dal cuor t’hai miss ‘na maranziana? 
La mort, al sat cuss’ ch’l’è? L’è ‘na livela! 
A’l pret, a’l farmacista, a’l Maresciall 
passand da cal cancell ag è ‘ndà a mont 
tutt quel chi ‘g ‘eva e anch ill credenzial. 
E ti t’an t’in vo brisa rendar cont?
 
E t’am vo dar d’intendar ch’at fag schiv. 
Mo fa cumpagn a mi che mi at support; 
st’il buffunad, bel, il i fa sol i viv, 
nualtar du a sen seri, ag ‘en adoss la mort!.” 
traduzione di Antonio Molossi da Copparo
  
  |